تقریبا بسیاری از خانواده تصور می کنند که فرزندشان بسیار حساس است. بیشتر والدین زمانی که به یک روانشناس مراجعه می کنند بیان می کنند که فرزند آن ها تندخو، پرشور و احساساتی است. در بسیاری از مواقع این موضوع به دلیل حساسیت بیش از حد والدین است و فرزند آن ها روند طبیعی رشد را طی می کند. با این حال در برخی از موارد واقعا فرزند آن ها حساس است. با اینکه حساسیت بیش از حد کودک می تواند باعث شود که هوش شناختی بالایی داشته باشد اما از طرفی دیگر والدین را با چالش های مختلفی همانند نظارت به آن ها و محدودیت های مختلف رو به رو می کند. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا درباره روانشناسی کودک حساس صحبت کنیم.
به اینگونه بچه ها در علم روانشناسی HSC( highly sensitive children) می گویند. معمولا والدین در قبال این کودکان اغلب رفتارهای گیج کننده و محرک از خود نشان می دهند. در صورتی که اگر رویکرد آن ها همراه با عشق و حمایت باشد باعث تقویت نقاط قوت اینگونه بجه ها خواهند شد. در ادامه 10 عادت کودکان حساس را برای شما بازگو کرده ایم.
عادت های کودکان حساس
افراط عاطفی
کودکان حساس به گونه ای رفتار می کنند که احساسات و تجربیات خود را در جهان عمیق تر از سایر کودکان درک می کنند. والدین اغلب به اینگونه از کودکان برچسب سرخوش یا خشمگین می زنند. اینگونه از کودکان در زندگی افراط می کنند و درباره هر حسی اغراق می کنند. در حالی واقعیت برخالف آن چیزی است که بیان می کنند و به طور معمول نمی توان توصیف دقیق حوادث را از زبان آن ها پذیرفت.
واکنش بیش از حد
کودکانی که بیش از حد حساس هستند اصولا به ورودی های حسی واکنش بیشتری نشان می دهند. آنها طعم ها، صداها، بوها و یا چیزهای لمس کردنی را با شدت بیشتری تجربه می کنند. آن ها ممکن است از یک صدای عادی بترسند زیرا در نظر آن ها بیشتر از حد معمول به نظر می رسد. یا به طور مثال به مقداری شور بودن غذا بیش از حد واکنش نشان می دهند. به طور کلی روانشناسی کودک حساس به ما می گوید که اینگونه کودکان، در ذهن خود توقعی بیشتری از اتفاقات نسبت به آن چه اتفاق می افتند دارند.
استرس بیش از حد
کودکانی که حساس هستند به طور معمول استرس بیشتری را تجربه می کنند. آن ها تحت تاثیر حوادث مختلف واکنش های بیش از حد نشان می دهند. همین موضوع باعث می شود که استرس بیشتری را متحمل شوند. این استرس باعث می شود تا عملکرد آن ها افت کند و در شرایط مختلف نتوانند حسداکثر کارایی خود را نشان دهند.
بیش از حد فکر می کنند
Overthinking یا فکر کردن بیش از حد یکی از شاخصه های مهم کودکان حساس می باشد. آن ها همه چیز را پردازش می کنند و بر روی چیزی که تمرکز می کنند باید آن را تجزیه و تحلیل کنند. به طور معمول اینگونه کودکان به چیزهایی می اندیشند که سایر کودکان به هیچ عنوان اصلا توجه نمی کنند. آن ها کوچک ترین رفتار و گفتار سایرین را تجزیه و تحلیل می کنند و راجع به آن فکر می کنند.
این موضوع باعث می شود که اینگونه کودکان بصیرت و همدلی بیشتری داشته باشند. اما از طرفی دیگر باید در نظر داشته باشید امکان ابتلا این کودکان به GAD( اختلال اضطراب فراگیر) و MDD( افسردگی ماژور) بیشتر خواهد بود.
به طور معمول انعطاف پذیر نیستند
کودکان حساس سخت و انعطاف ناپذیر هستند. به طور معمول والدین شکایت می کنند که حریف فرزندشان نمی شوند و رفتار کردن با آن ها می تواند بسیار طاقت فرسا باشد. آن ها ایده ها و نظراتی را ارائه می دهند که بر روی آن ها پافشاری می کنند. والدین اینگونه کودکان مجبور هستند برای چیزهای کوچیک نیز آن ها را قانع کنند. اگر این رفتار کودکان کنترل نشود، آن ها در امور دیگران نیز دخالت می کنند. همین موضوع می تواند باعث شود که آن ها باعث اذیت و آزار دیگران شوند. در موارد شدید رفتار اینگونه کودکان غیر منطقی می شود و اطرافیان را از خود می رانند.
در موقعیت های ناشناخته ترس بیشتری دارند
وقتی بچه های حساس در موقعیت های جدیدی قرار می گیرند( کلاس درس، جشن تولد و یا یک جمع جدید) محتاط تر هستند و ترس بیشتری از خود نشان می دهند. به طور معمول سوالاتی که در ذهن این کودکان در موقعیت های جدید تکرار می شود به مانند این سوالات است:
- چه کسانی در جمع حضور دارند؟
- چه انتظاری از آن ها باید داشته باشم؟
- آیا آن ها مرا دوست خواهند داشت؟
- آیا این مکان برای من خطری دارد؟
- آیا همه چیز به خوبی پیش می رود؟
این همه تجزیه و تحلیل مداوم در زمان حضور در یک مکان باعث می شود که اینگونه کودکان بسیار باهوش باشند و تفکر بازی داشته باشند. برای این کودکان جدا شدن از والدین به مراتب سخت تر است. دوست ندارند موقعیت های جدید را تجربه کنند و به طور معمول برای اتجام دادن کاری دیگران را با خود همراه می کنند.
تحمل کمتری در ناامیدی ها دارند
کودکان حساس به طور معمول در هنگام مواجهه با یک کار چالش برانگیز، پریشانی بیشتری را تجربه می کنند و راحت تر تسلیم می شوند. ناراحتی طبیعی را همه ما تجربه می کنیم اما کودکان حساس طاقت کمتری از خود نشان می دهند. به طور معمول در موقعیت هایی که مهارت خاصی نیاز دارد و آن ها تجربه ای در آن ندارند سعی می کنند از آن شرایط شانه خالی کنند.
آن ها مستعد کمال گرایی هستند و سخت گیری می کنند
کودکان حساس تمایل به کمال گرا بودن دارند. وقنی که نمی توانند کاری را که دقیقا همانطور توی ذهنشان هست انجام دهند، آن را به عنوان یک تجربه ناراحت کننده تلقی می کنند و تحمل کردن شرایط برایشان سخت است. احساس شکست بیشتر به سراغ اینگونه افراد می آید و در کاری که تصور شکست دارند ورود نمی کنند.
تغییر رفتار برایشان سخت است
حتی دستور العمل های به ظاهر ساده به عنوان یک توهین برای آن ها تلقی می شود. آن ها تصور می کنند که دیگران دائما به آن ها دستور می دهند و از این موضوع ناراحت می شوند. این موضوع باعث می شود سریعتر عصبانی شوند و از کوره در بروند. به طور معمول اینگونه کودکان مکانیسم های مقابله ای مختلفی دارند تا از سیل احساسات فراوان که به سمت آن ها سرازیر می شود فرار کنند.
خودآگاه تر هستند
این موضوع درباره تمامی این کودکان صدق نمی کند. اما می توان گفت که برخی از آن ها خودآگاه تر هستند. آن ها دائما می خواهند تصورات ذهنی خودشان را با نظر دیگران مقایسه کنند و اگر کسی خلاف آنچه که آن ها تصور می کنند بگویند سعی می کنند آن ها را مجاب کنند که اشتباه می کنند. به طور معمول حتی تمجید کردن از این کودکان سخت تر است و باید برای هرچیزی که به آن ها بگویید دلیل بیاورید.
جمع بندی
کودکان حساس تمایل دارند مسائل را شخصی تر ببینند. آن ها همچنین تمایل به تفسیر نادرست از اعمال دیگران دارند. به همین خاطر برقراری ارتباط با آن ها سخت تر است. زیرا در هر صورت تمایل دارند که با شما مخالفت کنند و زاویه دید خودشان را به شما تحمیل می کنند. قبول کردن مسئولیت کاری که انجام داده اند یکی دیگر از معضلات اینگونه کودکان می باشد. به طور معمول به خاطر استرس بالا و بخاطر اینکه فشار بیشتری متحمل نشوند، سعی می کنند از خود رفع مسئولیت کنند.
راهکار های مختلفی برای برخورد با اینگونه کودکان وجود دارد. که در ادامه و در مقالات دیگر به آن ها می پردازیم.